Każda osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej zostanie zgłoszona w ZUS jako płatnik składek po złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Sama natomiast musi się zgłosić do ubezpieczeń społecznych zdrowotnego, składając formularz ZUS ZUA albo ZZA.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest dla niej ubezpieczenie chorobowe.
PRZYKŁAD: Dobrowolne opłacanie składki chorobowej
Jan W. od 4 stycznia 2011 r. prowadzi działalność gospodarczą, z której podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Rozpoczynając prowadzenie działalności, nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Uznał, ze chce mu podlegać od 1 stycznia 2012 r. W tym celu musiał złożyć druk ZUS ZWUA i wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego od 1 stycznia 2012 r., a następnie złożyć druk ZUS ZUA i zgłosić się do ubezpieczenia z tytułu działalności od 1 stycznia 2012 r do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego, a także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego .
W korzystnej sytuacji są emeryci prowadzący działalność gospodarczą, osoby uprawnione do renty rodzinnej czy renty z tytułu niezdolności do służby. Dla nich ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne. Ubezpieczenia te mogą być dobrowolne, także gdy prowadzący działalność ma równocześnie inne tytuły do ubezpieczeń, np. gdy wykonuje umowę o pracę z wynagrodzeniem równym co najmniej minimalnemu, podlega obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli zdecyduje się na przystąpienie do dobrowolnych ubezpieczeń, to z działalności podlega także ubezpieczeniu wypadkowemu. Niezależnie od wniosku o wpis do CEID, przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, składając w ZUS formularz ZUS ZUA – gdy z działalności podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu albo ZUS ZZA – jeśli z działalności podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdy działalność ma być prowadzona w ramach spółki cywilnej, każdy ze wspólników jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia. Złożenie druku ZUS ZUA albo ZUS ZZA powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności.